ҚАЗАҚСТАНДА ПАЛЕОНТОЛОГИЯНЫҢ ЖАНДАНУЫ- «БОЛАШАҚ» ТҮЛЕГІ ЖАҢА КӨКЖИЕКТЕРДІ АШАДЫ

«Болашақ» бағдарламасы аясында Johns Hopkins университетінің зертханасында Қазақстанның (Қаратаудың үлкен және кіші жоталары) қималарының сынамалары зерделенді

Сезім Мұстапаева-PhD докторы, Satbayev University геология кафедрасының қауымдастырылған профессоры бірнеше жыл бойы төменгі Эдиакардан Қаратау жоталарының Девон-Карбонына дейінгі геологиялық кесінділердің органикалық қалдықтарының эволюциясының ерекшеліктерін зерттеу саласында ғылыми зерттеулер жүргізді, сондай-ақ биоценозды палеогеографиялық қайта құрумен айналысты.

2022-2023 жылдары Сезім Johns Hopkins университетінің SMITHLAB зертханасында палеонтология және стратиграфия бойынша «500 ғалым» бағдарламасы бойынша ғылыми тағылымдамадан өтті, ол жоғары білімнің танылған флагманы болып табылады және әлемдік жоғары оқу орындарының рейтингінде 28-ші орында. Осы университеттің қабырғасынан 28 Нобель сыйлығының лауреаты шықты. Университеттің ғылыми зертханалары ТМД кеңістігінде теңдесі жоқ жаңа жабдықтармен жабдықталған. Тағылымдама кезінде Сезім зертханаларда хроностратиграфиялық зерттеулер жүргізе алды және өзінің зерттеулері бойынша серпінді нәтижелерге қол жеткізді:

1. Жаңақорған бөлінісінде визе-Серпухов шекаралық шөгінділерінің фораминифері бойынша аймақтық шкаланы белгілеу;
2. модификацияланған уран-қорғасын әдісі негізінде неопротерозой геологиялық түзілімдері бойынша жаңа деректер;
3. қалыңдықты бөлшектеуге арналған жаңа биостратиграфиялық деректер;
4. Қазақстан аумағында криогендік мұздану шөгінділерінің абсолютті жасы айқындалған.
5. Johns Hopkins университетінде тағылымдамадан өту докторанттың ғылыми және кәсіби өсуіне айтарлықтай ықпал етті.

«Мен «500 ғалым» бағдарламасын бастаған Мемлекет басшысына алғысымды білдіремін. Бағдарлама маған халықаралық деңгейдегі ғалым ретінде қалыптасуға үлкен серпін берді және әлемдік алпауыт университетінің ғалымдарымен бірлесіп зерттеулер жүргізуге, биостратиграфиялық, хроностратиграфиялық зерттеулердің жаңа әдістерін игеруге мүмкіндік берді. Туған еліме оралып, алған тәжірибеммен бөлісе отырып, мен Қазақстанның палеонтологиясы мен стратиграфиясын дамытуға зор үлес қостым. Қазақстанның палеонтологиялық қималары әлемдік кеңістікте еш жерде кездеспейтін бірегей қималар болып табылады. Бұған 635 миллион жыл бұрын Жердің даму тарихындағы мұз дәуірінің үлкен және кіші Қаратау жоталарының шөгінділерінде сақталған геологиялық процестері дәлел бола алады. «Болашақ» бағдарламасы қазақстандық ғылымның әлемдік аренаға басты қозғаушы күші болып табылады деп сеніммен айта аламын», - деп атап өтті С.Мұстапаева.

Тағылымдаманың оң нәтижесі Қазақстан мен АҚШ ғалымдарының ынтымақтастығына негіз болды және екі ел арасындағы жаңа жобаның негізі болды.

Оралғаннан кейін С.Мұстапаева Қазақстан Республикасы Өнеркәсіп және құрылыс министрлігі Геология комитетінің Республикалық ведомствоаралық стратиграфиялық кеңесі төрағасының орынбасары болып тағайындалды. Сондай-ақ Сезім Үлкен Қаратау жотасының кесінділерінде девон-карбон шекарасын зерттеу бойынша жұмысты жалғастырды, нәтижесінде Батыс Қазақстан, Біршоғыр кесіндісінде аммоноидтар, фораминиферлер және конодонттар бойынша аймақтық шкалалар әзірленді.

Естеріңізге сала кетейік, биыл «Болашақ» халықаралық стипендиясына 30 жыл толады. Бағдарламаның негізгі міндеті отандық экономика үшін жоғары білікті кадрларды даярлау болып табылады. 12 жарым мыңнан астам түлек ел игілігі үшін барлық салаларда: мемлекеттік басқаруда, медицинада, агроөнеркәсіптік және инженерлік-техникалық секторда және отандық экономиканың өсуін қамтамасыз ететін басқа да көптеген маңызды учаскелерде еңбек етуде.

«Халықаралық бағдарламалар орталығы» АҚ «500 ғалым» ғылыми тағылымдамаларының әкімшісі болып табылады. Өтініштерді қабылдауды және ғалымдарды іріктеуді жүргізеді, республикалық ведомствоаралық комиссияға кандидаттардың тізімін шығарады, содан кейін стипендиаттардың мониторингі мен қолдауын жүзеге асырады. Ғылыми тағылымдамалар, конкурстық іріктеу мерзімі мен шарттары туралы толық ақпаратты ресми сайттан және әлеуметтік желілердегі беттерден табуға болады.