Жарияланған күні:
«500 ғалым» – Қазақстанның түрлі қалаларынан жүздеген ғалымдарға біліктілігін арттыру үшін әлемнің үздік ғылыми-зерттеу орталықтары мен университеттерінде тағылымдамадан өтуге мүмкіндік берген жоба.
Сабира Джунусова Жітіқарадан шыққан, бірнеше жыл Рудный №19 мектебінде оқыған. 2010 жылы Ахмет Байтұрсынов атындағы КРУ-ҒА «Тарих» мамандығы бойынша түсіп, оны 2016 жылы магистр дәрежесімен бітірді. Төртінші жыл Рудный индустриалды институтында заманауи Қазақстан тарихы мен әлеуметтік пәндерден сабақ береді, сонымен қатар металлургия және тау-кен дек жоғары мектебі деканының орынбасары болып табылады.
1 қыркүйек пен 30 қараша аралығында жас педагог «500 ғалым» бағдарламасы аясында тағылымдамасынан өтті. Бұл әлемдегі жетекші жоғары оқу орындарында, жетекші ғылыми ұйымдарда тағылымдамадан өтуге мүмкіндік беретін жоба. Сабира Ресейдің Тұңғыш Президенті Борис Ельцин атындағы Орал федералды университетінде (УрФУ) үш ай мерзімге тағылымдамадан өтуді таңдаған жалғыз адам болды.
– Бұл университет Ресейдегі ең ірі федералды университеттердің бірі. Ең көне тарих кафедраларының бірі орналасқан, - деді РИА оқытушысы. - Сондай-ақ, ол географиялық жағынан Қазақстанмен тығыз байланыста. Мен өнеркәсіптік тарихты оқып жатырмын, сондықтан мен Свердловск және Челябі облыстарының архивтерімен танысқым келді, содан кейін докторантураға түсіп, болашақ зерттеулердің тақырыбын тапқым келді. Үш айлық тағылымдама кезінде УрФУ әріптестерімен таныстым. Осы күнге дейін олармен жұмыс істеуді жалғастырамын, кейбір жұмыстарды бірлесіп орындаймыз. Қазір біз «Ресей Федерациясы мен Қазақстан өнеркәсібінің тарихы» тақырыбында ғылыми мақала жоспарлап отырмыз. Менің ғылыми зерттеуімнің тақырыбы – «Ресей Федерациясының Свердловск, Челябі облыстары, сондай-ақ Қостанай облысы кәсіпорындарының халықаралық өнеркәсіптік әріптестігінің эволюциясы». Болашақта біз осы тақырып бойынша жұмысты жалғастырамыз.
Тағылымдама барысында цифрлық деректермен жұмыс істеуді үйрендім. Өйткені бізде цифрлық тарих пәндері болды.
Сондай – ақ мені Свердлов облысындағы ең ірі кітапханалардың бірі – Белинский атындағы кітапханамен таныстырды.
Ол үш Бүкілресейлік форумға қатыстым, Екатеринбург пен Пермьдің 300 жылдығына байланысты ірі тарихи конференциялардың біріне қатыса алдым.
Сондай-ақ, Сабира Джунусова Пермьдегі онлайн-конференцияға қатысып, мамандығына байланысты көптеген біліктілікті арттыруға қатысып, Орал федералды университетінің кітапханасында жұмыс істеді. Ол Ресей Ғылым Академиясының Орал бөліміне экскурсияға бару қаншалықты бақытты болғандығы туралы мақтанышпен айтты.
– Мен осы ірі ғылыми ұйымға жеке экскурсия жасадым. Сондай-ақ, Ресей Ғылым Академиясының Орал филиалының форумында болдым.
УрФУ басшылығына, оның ішінде өзінің ғылыми жетекшісіне және практика өткен институтқа – Орал гуманитарлық институтына алғыс айтқым келеді. Александр Сергеевич Бурнасов – менің өте тәжірибелі және қызықты жетекшім болды. Ол маған жиі көмектестін, ғылыми тағылымдамадан өтуге көмектесетін, соның арқасында жаңа деректер туралы білді, Орал өңірінің көптеген ғалымдарымен таныстым, әрі қарай біз ғылыми сала бойынша ынтымақтасуды жоспарлап отырмыз.
– Бұл менің бағдарламаға қатысуға деген екінші әрекетім. Бағдарлама бойынша қабылдау өте оңай болған жоқ, өйткені біз ғылыми қызметке байланысты құжаттар пакетін тапсырдық. Бұл пакетке менің ғылыми жарияланымдарым кірді, үздіксіз еңбек өтілі жылын, зейнетақы жарналары жылын, сондай-ақ менің тікелей басшылығымнан институтта жұмыс істеуім туралы құжатты растау қажет болды. Бұл бірінші кезең болды. Мен оны бірінші рет өтпедім, құжаттармен қиындықтар туды. Бұл бағдарламаға қатысу үшін Сіз баратын мемлекеттің тілі жақсы болуы керек. Егер олар Англияға немесе Францияға барса, онда олар тиісті тілді білуге тест тапсырады. Маған оңайырақ болды. Мен орыс тілін білемін, сондықтан мен тест тапсырған жоқпын. Бірақ қазақ тілін білу де сұралды. Мен бұл тестті қазақ тілінде сабақ бергендіктен тапсырдым. Екінші кезең анағұрлым күрделі болды – математикалық талдау және логика бойынша тестілеу. Үшінші кезең психологиялық тестілеу болды. Осыдан кейін бізден сұхбат алды, онда маған осы ғылыми тағылымдама не үшін қажет екенін сұрады. Рудный – өнеркәсіптік қала деп жауап бердім. Мен өнеркәсіп тарихын зерттегім келеді. Ал Екатеринбург – Ресейдегі ең ірі өнеркәсіптік қалалардың бірі, Орал шеберлері әйгілі ежелгі қалалардың бірі. Мұны мұражайларда растайды. Тағылымдама менің Рудный индустриалды институтындағы жұмысыма көмектеседі. Өйткені қазір біз болашақ кеншілерді, металлургтерді, энергетиктерді тәрбиелеп жатырмыз, олар өз мамандығын ғана емес, Қазақстандағы өз мамандығының тарихын, жалпы өнеркәсіп тарихын да білуі тиіс. Ол үшін студенттер өз мамандықтары туралы көбірек білуі үшін мұрағаттардан тапқан материалдарды сабақтарда қолданғым келеді.
– Тағылымдама үш ай, 1 қыркүйектен 30 қарашаға дейін өтті. Бірінші ай салыстырмалы түрде оңай болды. Тағылымдамамен таныстым, ғылыми жетекшіммен кездестім, жарияланым жоспарлары, телепликациялар туралы келістік. Сондай-ақ, мен қандай іс-шараларға қатысқым келетінін және қатыса алатынымды шағын жоспар-кесте жасадым. Болашақта қазан-қараша айларында іс-шараларға тікелей қатыстым. Сондай-ақ, УрФУ базасында өткізілген көптеген семинарлар мен дәрістерге қатыстым. Бұл үлкен университет болғандықтан, олардың ғылыми базасы өте үлкен, мен тарихи деректермен ғана емес, басқа зертханаларға да бару бақытына ие болдым.
– Аяқтағаннан кейін мен өз мамандығым бойынша ғылыми тағылымдамадан өткенім туралы сертификат бердім. Бұл тағылымдама маған болашақ докторантураға материалдар жинауға мүмкіндік береді. Бір - екі жылдан кейін докторантураға түсуді жоспарлап отырмын. Мен Қазақстаннан УрФУ-да жалғыз болдым. Көбісі Жапонияны, Англияны, Францияны таңдайды. Мен болашақта маған не көмектеседі деп ойладым. Мен тарихшымын. Мені өлкетану қызықтырады. Мен алған материалдарды сабақтарда қолдана аламын. Мен өте танымал адамдармен, тарихпен айналысатындармен таныстым. Мен асығуым керек екенін түсіндім, мұрағаттардан көбірек деректерді іздеу керек. Свердловск, Челябинск қалаларында Қостанай облысы, Рудный қаласы бойынша көптеген қызықты материалдар бар. Болашақта Магнитогорск мұрағатымен жұмыс істейтін шығармын. Біздің қала туралы көптеген мәліметтер бар.
– Мүлдем тегін. Мен ештеңе төлеген жоқпын. Жол мен ай сайынғы стипендияларды маған ХБО «Болашақ» төледі –1000 доллар. Бұл стипендия ғылыммен толық айналысуға, көптеген ұйымдарға баруға мүмкіндік берді. Бұл менің колледждерімнің де осы бағдарламаға қатысуы үшін жақсы ынталандыру. Дәл қазір олардың бірі дәл осы бағдарлама бойынша УРФУ-ға бармақшы. Көбісі жатақханада тұрады. Мен жатақханада тұрдым, өйткені мен таңдауға құқығым болды. Бірақ мен үйге келе алмадым, бұл кемшіліктердің бірі. Билеттерді мемлекет төлейді.
Бағдарламаға ғылым докторы, ғылым кандидаты, философия докторы (PhD), бейіні бойынша доктор немесе магистр дәрежесі бар кез келген қазақстандық қатыса алады. Заңды тұлғалар болып табылатын аккредиттелген ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектілерінде ғылыми зерттеудің таңдалған мамандану саласында соңғы 12 айда үздіксіз нақты жұмыс өтілі болуы тиіс. Сондай-ақ, жүргізіліп жатқан ғылыми зерттеулерге сәйкес ғылыми тағылымдамадан өтуге үміткерді қабылдайтын, тізімге кіретін шетелдік ұйымның шартсыз шақыруының (қаржылық жағдайларды қоспағанда) болуы. Мемлекеттік және шет тілдерін жұмыс органы белгілеген талаптарға сәйкес келетін деңгейде білу міндетті шарт болып табылады. Ал соңғы шарт ғылыми нәтижелердің болуы (Web of Science, Scopus халықаралық дерекқорларында немесе жоғары білім және ғылым саласындағы бақылау функцияларын жүзеге асыратын уәкілетті орган ұсынған отандық немесе шетелдік ғылыми басылымдарда индекстелетін мақалалар немесе шолулар және (немесе) PCT (Patent Cooperation Treaty) халықаралық өтінімі) болып табылады.
– Бұл көрші ел болғандықтан, мен басқаларға қарағанда әлдеқайда жеңіл болдым, орыс тілін білемін. Ал Орал федералды университетінің басшылығы мені өте жылы қарсы алды, барлық оқытушылармен бірден таныстырды, кабинеттерге экскурсиялар өткізді. Себебі мен олардың университетінде «Болашақ» ғылыми тағылымдамасына бірінші болып қатысқанмын. Бұл бағдарлама тек екі жылға созылады. Сондықтан оларға өздері қатысуға қызығушылық танытты.
Менің ғылымдағы мақсатым – докторантураға түсу, бірақ мен РИИда жұмыс істегім келеді, өйткені мен мұнда жұмыс істегенді ұнатамын, студенттерге тарих пәнінен сабақ беремін. Мен ғылыми білімнің деңгейі мен біліктілігін арттырамын, - деп атап өтті магистр, ИжӘГП кафедрасының оқытушысы, тау-кен металлургия факультеті УВиР деканының орынбасары Сабира Джунусова.
Иван ЛЕЩЁВ,
Сұлтан СЕРТАЕВТЫҢ суреті
Сайт: rydnyimedia.kz/
әзірлеген. Астанадағы веб-сайтты әзірлеу